Lực lượng QLTT kiểm tra hàng hóa
Nhiều thủ đoạn tinh vi
Theo báo cáo tại Hội nghị “Giao ban công tác phối hợp 19 chi cục QLTT khu vực phía nam 6 tháng đầu năm 2018”, trong 6 tháng đầu năm, lực lượng QLTT khu vực phía nam đã kiểm tra gần 16.000 vụ, phát hiện vi phạm hơn 9.100 vụ việc (giảm 19% so cùng kỳ 2017), xử lý hơn 9.000 vụ (giảm 12% so cùng kỳ), những vụ việc còn lại đang hoàn chỉnh hồ sơ xử lý, thu phạt tổng số tiền gần 102 tỷ đồng (giảm 14% so cùng kỳ) và tịch thu nhiều hàng hóa vi phạm.
Các mặt hàng buôn lậu, chủ yếu là thuốc lá điếu, đường cát, tân dược, quần áo, giày dép, đồ điện gia dụng, mỹ phẩm, mắt kính, đồng hồ đeo tay, rượu, đồ chơi trẻ em, phụ tùng ô tô, điện thoại…
Để dễ dàng tiêu thụ và qua mặt các cơ quan chức năng, các đầu nậu tập trung SXKD giả là những loại hàng hóa có thương hiệu nổi tiếng hoặc được tiêu thụ nhiều trên thị trường (giày, dép, quần áo, túi xách giả nhãn hiệu Nike, Adidas, Tommy, Gucci, máy tính Casico, giấy vệ sinh Sài Gòn, phụ tùng xe Honda, bột ngọt Ajinomoto, trà, cà phê, xi măng...); việc SXKD phân bón, thuốc bảo vệ thực vật giả, kém chất lượng đang là mối nguy hại cho người dân, gây nhiều khó khăn cho lực lượng chức năng trong công tác quản lý.
Đối với mặt hàng đường cát, ông Nguyễn Hoàng Vân, Phó chi cục trưởng Chi cục QLTT tỉnh An Giang cho biết, tại các tuyến biên giới, các đối tượng mang bao bì có in logo, nhãn mác của công ty, nhà máy đường trong nước qua biên giới Campuchia, sau đó chứa đường của các nước khác vận chuyển ngược về nội địa Việt Nam tiêu thụ.
Tinh vi hơn, các đầu nậu thuê đất bên kia biên giới làm nhà kho chứa đường lậu, sau đó nấu thành nước hoặc chế biến thành đường phèn... Đặc biệt, các đối tượng còn mua đường hóa giá để có hóa đơn “xoay vòng”, nhằm đối phó với lực lượng chức năng.
Xem xét cải tiến, hoàn thiện ứng dụng báo cáo điện tử
Theo ông Phan Văn Chính, Chi cục trưởng Chi cục QLTT tỉnh Hậu Giang, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại diễn ra ngày càng phức tạp với nhiều hình thức khác nhau: SXKD hàng hóa không đảm bảo như chất lượng quảng cáo, công cụ và chất lượng sản phẩm không đúng theo công bố nhằm mục đích lừa dối khách hàng; vi phạm về ghi nhãn hàng hóa; không niêm yết giá bán; gian lận trong kê khai giá trên hóa đơn để giảm thuế giá trị gia tăng, không xuất hóa đơn, chứng từ, quay vòng hóa đơn, mua bán hóa đơn để hợp thức hóa hàng lậu; gian lận mua bán qua Internet…
Đối với hàng hóa làm giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ được các đối tượng sản xuất theo từng đơn hàng, làm xong đến đâu vận chuyển đi tiêu thụ hết đến đó, không để tồn ở cơ sở sản xuất. Thường các đối tượng hoạt động ở địa bàn ít dân cư, sản xuất vào ban đêm hoặc ngày nghỉ nhằm tránh sự kiểm soát của lực lượng chức năng.
Theo ông Nguyễn Tấn Vĩnh, Phó chi cục trưởng Chi cục QLTT Long An, để giải quyết vấn đề buôn lậu biên giới, ngoài chương trình hành động về QLTT, chính quyền các địa phương cần có định hướng phát triển kinh tế khu vực biên giới nhằm tạo việc làm cho cư dân biên giới.
Song song với đó, cần đẩy mạnh tuyên tuyền pháp luật cho người dân hiểu được tác hại của hàng giả, hàng nhái và hiểu được các chế tài xử phạt đối với hành vi buôn lậu. Đây là giải pháp căn cơ, tạo sức mạnh tổng hợp trong công tác chống buôn lậu, đặc biệt là mặt hàng thuốc lá.
Ông Vĩnh nêu dẫn chứng: “Các điểm bán thuốc lá lẻ trong nội địa, cụ thể như nhà hàng, quán cà phê… thường cất giấu thuốc lá điếu nhập lậu tại một địa điểm khác, không bày bán công khai nên khi kiểm tra rất khó phát hiện.
Hơn nữa, việc xử lý thuốc lá điếu nhập lậu gặp khó khăn do không xác định được giá thuốc lá để xác định thẩm quyền xử lý tịch thu. Chính vì thế, các hồ sơ thuốc lá có số lượng từ 400 gói trở lên phải đề nghị chủ tịch UBND tỉnh quyết định xử lý tịch thu, gây khó khăn cho công tác xử lý đối tượng và tang vật”.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, khó khăn lớn nhất hiện nay là công tác phòng chống buôn lậu còn mang tính riêng lẻ, chủ yếu là trách nhiệm, nhiệm vụ của các lực lượng chuyên trách, chưa thật sự lan tỏa trong các tầng lớp nhân dân, nhất là cán bộ khóm, ấp, xã, phường khu vực biên giới.
Hơn nữa, các đội QLTT có địa bàn giáp ranh mới chỉ dừng lại ở việc trao đổi thông tin, xác minh hồ sơ vụ việc mà chưa đi sâu vào việc lập kế hoạch, phương án phối hợp kiểm tra cụ thể. Việc phối hợp kiểm tra, chủ yếu dừng lại ở các đối tượng vận chuyển, kinh doanh, chưa phối hợp kiểm tra các kho hàng, bến đỗ, nơi tập kết hàng hóa trên địa bàn giáp ranh.
Biên chế lực lượng QLTT còn mỏng, trình độ chuyên môn nghiệp vụ không đồng đều, trang thiết bị, phương tiện phục vụ cho công tác còn thiếu và lạc hậu, trong khi phương thức, thủ đoạn của các đối tượng buôn lậu, vận chuyển, buôn bán hàng cấm, hàng nhập lậu ngày càng tinh vi và sử dụng phương tiện hiện đại, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát.
Mặt khác, việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực buôn lậu, hàng giả, hàng nhái đang tồn tại nhiều bất cập. Có những văn bản vừa ban hành năm trước, năm sau đã bãi bỏ hoặc phải sửa đổi, khiến chính những cán bộ thực thi phải bức xúc. Sự thiếu ổn định đó, gây khó khăn cho các chủ thể kinh doanh cũng như công tác thực thi của các cơ quan chức năng. Vì vậy, các cán bộ QLTT phía nam kiến nghị các cơ quan ban hành pháp luật cần cẩn trọng và nâng cao hiệu quả công tác ban hành văn bản.
Liên quan tới vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Công thương Đặng Hoàng An cho biết, tới đây, Bộ sẽ phối hợp với Bộ Tài chính bổ sung kinh phí liên quan đến công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về QLTT rộng rãi đến với nhiều đối tượng bằng nhiều hình thức. Ngoài ra, sẽ xem xét việc cải tiến, hoàn thiện ứng dụng báo cáo điện tử theo hướng tích hợp một ứng dụng quản lý đầy đủ dữ liệu của lực lượng QLTT để từng chi cục có cơ sở dữ liệu tiện lợi cho công tác quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm.
Phan Chinh